100 χρόνια προσκοπισμού στο Μαρούσι

Το Μαρούσι έχει το προνόμιο να αποτελεί έναν από τους δήμους με την μεγαλύτερη Προσκοπική ιστορία στην Ελλάδα, αφού διατηρεί τρία συστήματα τα δύο εκ των οποίων είναι από τα παλαιότερα στη χώρα μας.

Η ιστορία του Προσκοπισμού στο Μαρούσι είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τα ιστορικά, πολιτικά και κοινωνικά γεγονότα που διαδραματίστηκαν στην Ελλάδα την τελευταία 100ετία. Μια ιστορία πολύ μεγάλη και συγκινητική της οποίας όμως θα κάνουμε μια σύντομη αναδρομή για να μας βοηθήσει αισθανθούμε περισσότερο την σημασία των εορτασμών των 100 χρόνων.  

H πρώτη ομάδα Προσκόπων Αμαρουσίου δημιουργήθηκε το καλοκαίρι του 1915. Ακολουθώντας την πανελλαδική αρίθμηση της εποχής ήταν η 19^η Ομάδα, ενώ η δεύτερη ομάδα στο Μαρούσι ακολούθησε επτά χρόνια αργότερα, το 1922. Ιδρυτής και πρώτος Αρχηγός της 1^ης ομάδας ήταν ο Μενέλαος Πρόκος ενώ δεύτερος αρχηγός ήταν ο Λεωνίδας Πτέρης, μετέπειτα Γενικός Έφορος, από τις σημαντικότερες προσωπικότητες στην ιστορία του Ελληνικού Προσκοπισμού. Ιδρυτής του 2^ου Συστήματος τον Απρίλιο του 1922 ήταν ο φαρμακοποιός Τάκης Τριανταφύλλης. Αξίζει, δε, να αναφερθεί ότι στον τότε συνοικισμό του Αμαρουσίου με το όνομα Μαγκουφάνα (η σημερινή Πεύκη) πραγματοποιήθηκα και η πρώτη Προσκοπική κατασκήνωση στην Ελλάδα, το 1917.

Το 1931 αρχιζουν να λειτουργούν στην Ελλάδα και πολύ σύντομα και στο Μαρούσι, ξεχωριστά από τις ομάδες προσκόπων που αφορούσαν σε παιδιά γυμνασίου, αγέλες λυκοπούλων, δηλ ομάδες που παίζουν το προσκοπικό παιχνίδι και αφορούν σε παιδιά δημοτικού.

Για τον προσκοπισμό της πρώτης εποχής τα στοιχεία που έχουμε είναι αποσπασματικά και το φωτογραφικό υλικό σπάνιο.

Ακολουθώντας την ιστορία του τόπου μας, τον Αύγουστο του 1936, μετά από μία μακροχρόνια πολιτική κρίση, στην Ελλάδα εγκαθιδρύθηκε η δικτατορία του Μεταξά. Ήταν η εποχή η οποία συνδέθηκε με έννοιες όπως ο αντικομμουνισμός, η αστυνομοκρατία και ο εθνικισμός. Το Σώμα Ελλήνων Προσκόπων μην μπορώντας να συμβιβαστεί με τις πολιτικές γραμμές τις εποχής διαλύθηκε με νόμο το 1939 και κατασχέθηκαν όλα τα περιουσιακά του στοιχεία και κειμήλια, μαζί και των τμημάτων του Αμαρουσίου τα οποία συγκεντρώθηκαν στο κτήριο της ΕΠΟΝ. Λίγο αργότερα ήρθε και η Γερμανική κατοχή.

Ο τοπικός Προσκοπισμός (όπως προκύπτει από μαρτυρίες παλαιοτέρων) δεν πτοήθηκε αλλά συνέχισε το έργο του κρυφά, όπως έκαναν και άλλα Προσκοπικά τμήματα. Οι Πρόσκοποι του Αμαρουσίου πραγματοποιούσαν μυστικές συναντήσεις στο σπίτι του Μαρουσιώτη οδοντιάτρου Λάμπρου αλλά και δράσεις στο δάσος Συγγρού, στο οποίο μάλιστα δεν δίσταζαν να τονώνουν το Εθνικό τους φρόνημα κάνοντας κανονικά έπαρση της Ελληνικής Σημαίας.

Το 1944, αμέσως μετά την αποχώρηση των Γερμανών, οι Μαρουσιώτες Πρόσκοποι, απαντώντας στο κάλεσμα της ιστορικής επιστολής του παλαιού Αρχηγού τους, Λεωνίδα Πτέρη, επαναδραστηριοποιήθηκαν και επισήμως. Μάλιστα ήταν μία από τις λίγες Ομάδες που βρέθηκαν στην πρώτη μετά την κατοχή παρέλαση στις 25 Μαρτίου του 1945, μπροστά από το μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη, με αρχηγό το Βαγγέλη Γεμελιάρη.

Εδώ αξίζει να αναφερθεί το εξής. Το 1944, στα Δεκεμβριανά, από τις συγκρούσεις που ξέσπασαν στην Αθήνα πυρπολήθηκε το κτίριο της ΕΟΝ και μέσα σε αυτό κάηκαν και όλα τα αρχεία του Σώματος Ελλήνων Προσκόπων. Ένα από τα ελάχιστα που γλίτωσαν, χάρη στην επιρροή του Λεωνίδα Πτέρη, ήταν και η σημαία της 19^ης Ομάδας Αμαρουσίου, την οποία είχε φροντίσει να πάρει πριν από την επίσημη επιστροφή των αρχείων, που τελικά δεν έγινε ποτέ, λόγω της καταστροφής. Αυτή ακριβώς η σημαία, για την οποία αισθανόμαστε περήφανοι, αποτελεί το σημαντικότερο κειμήλιο μας και είναι πιθανά η παλαιότερη Προσκοπική σημαία στην Ελλάδα.

Το 1946 ακολουθεί η περίοδος του εμφυλίου πολέμου όπου οι πολιτικές συγκρούσεις ανάμεσα στην κυβέρνηση και στους κομμουνιστές αντάρτες δεν θα μπορούσαν να αφήσουν μια κίνηση νέων ανεπηρέαστη. Δυστυχώς, οι κόντρες και τα πολιτικά φρονήματα των βαθμοφόρων του Αμαρουσίου, οδήγησαν το 1946 στο κλείσιμο των Συστημάτων, τα υπάρχοντα των οποίων παραδόθηκαν στο αστυνομικό τμήμα της περιοχής. Το 1949 με την λήξη του εμφυλίου Ο έφορος περιοχής Πρωτευούσης επέλεξε νέο Μαρουσιώτη Αρχηγό και έδωσε άδεια επαναλειτουργίας στον τοπικό Προσκοπισμό.

Λίγα χρόνια μετά την ίδρυση ενός τρίτου τμήματος, αυτού των Ανιχνευτών, για τα μεγαλύτερα παιδιά, στα μέσα της δεκαετίας του 1950, δημιουργήθηκε η πρώτη Κοινότητα του Αμαρουσίου.

Την δεκαετία του 1950 αρχηγός Συστήματος του 1^ου Αμαρουσίου διετέλεσε και το Σωτήρης Βερσής ένας από τους μεγαλύτερους ευεργέτες του Σώματος Ελλήνων Προσκόπων.

Το 1955 ιδρύεται, λόγω της άνθισης του προσκοπισμού στο Μαρούσι, το 3^ο Σύστημα Προσκόπων Αμαρουσίου.

Κάτι ακόμα που αξίζει να αναφερθεί είναι ότι στην εστία των Προσκόπων του Αμαρουσίου, που λειτουργούσε σε κάτι σταύλους των Γερμανών, εκεί  που βρίσκεται σήμερα το πρώτο Λύκειο, είχαμε την τιμή το 1952 να δεχτούμε την επίσκεψη του Γενικού Γραμματέα του παγκόσμιου Προσκοπικού Γραφείου στρατηγού Spry. Αυτοί οι σταύλοι κατεδαφίστηκαν αργότερα, οι Πρόσκοποι όμως παρέμειναν στις εγκαταστάσεις του σχολείου, μέχρι το 1984.

Από το 1949 και ίσως και παλαιότερα οι Πρόσκοποι του Αμαρουσίου λειτουργούν επίσης μπάντα που ακολουθεί τα πεζοπόρα τμήματα στις παρελάσεις των Εθνικών μας επετείων. Η μπάντα αυτή ήταν ανέκαθεν από τις μεγαλύτερες στη Ελλάδα και αποτελεί σήμα κατατεθέν των προσκόπων του Αμαρουσίου.

Οι πρόσκοποι Αμαρουσίου από την ίδρυσή τους συμμετείχαν ενεργά σε όλες σχεδόν τις πανελλήνιες προσκοπικές συναντήσεις. Αξίζει να σταθούμε στην συμμετοχή μας στο Τζάμπορι Ιωβηλαίου το 1960 για τα 50 χρόνια από την ίδρυση του Σ.Ε.Π. και στο 11^ο Παγκόσμιο Προσκοπικό Τζάμπορι στον Μαραθώνα το 1963. Από το 1993 οι Πρόσκοποι του Αμαρουσίου πρωτοστατούν αποτελώντας τους πρωτεργάτες στην πυροφύλαξη του δάσους Συγγρού. Ο Δήμος Αμαρουσίου είχε παραχωρήσει ιδιαίτερες αρμοδιότητες στους Προσκόπους για την φύλαξή του, παράδοση που κρατάει μέχρι τις ημέρες μας .

Αλλη μία σημαντική χρονιά για τους προσκόπους του Αμαρουσίου υπήρξε το 1996, όπου σε συνεργασία με τον Δήμο Αμαρουσίου ξεκινήσε ο θεσμός των Ακριτικών νησιών, Μεγάλων Δράσεων ουσιαστικά που είχαν πρωταρχικό στόχο την Προσφορά. Ο Άγιος Ευστράτιος, η Κάσος, η Ψέριμος, η Νίσυρος, οι Αρκίοι  και η Τήλος είναι κάποια από τα νησιά που επισκεφθήκαν τα προσκοπικά Συστήματα, προσφέροντας είδη που είχαν ανάγκη οι κάτοικοι. Από βιβλία και φάρμακα, μέχρι υπολογιστές και ακριβό ιατρικό εξοπλισμό, για την αγορά του οποίου γενναιόδωρα συνεισέφερε και ο Δήμος μας. Παράλληλα, εργασίες κοινωνικής προσφοράς ελάμβαναν χώρα, όπως το ασβέστωμα εκκλησιών, η σηματοδότηση μονοπατιών και η ανακατασκευή παιδικών χαρών.

Το άρθρο της υπόσχεσης «βοηθώντας κάθε άνθρωπο σε κάθε περίσταση» ήταν πάντα πρωταρχικό μέλημα των προσκόπων Αμαρουσίου. Έτσι πρωτοστατούν επίσης σε όλες τις κατασβέσεις των σύγχρονων πυρκαγιών με πρώτη την μεγάλη πυρκαγιά του 1982 στο άλσος Συγγρού μέχρι και τις μεγάλες πυρκαγιές της Αττικής του 2009. Ενώ βοηθούν με κάθε δυνατό τρόπο στους σεισμούς του Αιγίου το 1995, της Πάρνηθας το 1999 και στης Κεφαλλονιάς την χρονιά που μας πέρασε.    

Όπως αντιλαμβάνεστε ο Προσκοπισμός τα 100 αυτά χρόνια πέρασε από πολλές διαφορετικές φάσεις, από περιόδους δύσκολες και εύκολες, από περιόδους άνθισης και ευμάρειας, από περιόδους δίωξης και δυσμένειας, από στιγμές μεγάλης ιστορικής σημασίας. Αναλογιζόμενοι όλα αυτά νιώθουμε υπερήφανοι και τυχεροί που είμαστε πρόσκοποι σήμερα και που παρά τις όποιες αντιξοότητες κρατήσαμε την ιδέα του προσκοπισμού ζωντανή και κάναμε πράξη την προσκοπική μας υπόσχεση κάθε στιγμή.

  

Φυσικά δεν θα μπορούσαμε να γιορτάσουμε τα 100 χρόνια χωρίς ένα επετειακό λογότυπο. Όλοι μας συμφωνήσαμε ότι θέλαμε να έχει κάτι που μας συνόδευε όλα αυτά τα χρόνια. Και αυτό δεν είναι άλλο από την προσκοπική μας πυξίδα. Η πυξίδα μας ήταν αυτή που πάντα μας βοηθούσε να μην χάνουμε τον δρόμο μας και τον στόχο μας και είχε χαραγμένο στο καπάκι της το προσκοπικό τριφύλλι να μας θυμίζει την υπόσχεσή μας. Ταυτόχρονα όμως επειδή όπως λέει ο λαός μας τα πρώτα 100 χρόνια είναι δύσκολα και εμείς δεν έχουμε σκοπό να σταματήσουμε, κρύψαμε στο σήμα μας το σήμα του απείρου δίνοντας μια δέσμευση ότι οι πρόσκοποι Αμαρουσίου θα είναι εδώ για πολλά χρόνια ακόμα.

Ευχαριστούμε τον Γεράσιμο Γεωργόπουλο και τον Γιάννη Γεωργόπουλο (και για αυτή την ιστορική επιγραμματική αναδρομή) που μαζί εμπνευστήκανε το λογότυπο και την μεγάλη βοήθεια του φίλου γραφίστα Γιώργου Χατζηγεωργίου για την γραφιστική επιμέλεια και την καλλιτεχνική του καθοδήγηση.

ΧΡΟΝΙΑ ΜΑΣ ΠΟΛΛΑ